Paisaia berdingabea
Euskadiko haran glaziar bakarra
Aralarko Arritzaga haran glaziarra alpetar itxurako haran ederra da, Euskadiko glaziar bakarraren aztarnak gordetzen ditu eta Buruntzunzineko antzinako kobre-meategien ondarea ere bertan mantentzen da, 900 metroko altueran.
Oso ingurune berezia
Erliebe malkartsu horren altuerak gizakiaren okupazioa baldintzatu du; artzainen kokalekuak maiatza eta azaroa bitartean izaten dira gaur egun, eta antzinako meategietako lana ere hilabete horietara mugatzen zen, bertako klima epelaren garaira.
U formako haran zabal bat
Hondo zabaleko harana Pardelus ibaitik jaisten da U formarekin. Ibaiadarrak haran nagusiaren gainean zintzilik geratzen dira apur bat. Ezaugarri horiek jatorri glaziarreko haran baten ezaugarri teknikoak dira.
5 kilometroko glaziarra
Duela 40.000 urte inguru, klima hotzagoa zen eta 5 km-ko luzera eta 80 metroko lodiera zuen glaziar batek Arritzagako harana estaltzen zuen. Baliteke izotzezko mingainaren azpian urtutako ura glaziarraren aurrealdean isurtzea ere.
Putzu naturalak
Ibarraren behealdeak V forma du eta Arritzaga errekaren higadurak sortua. Pasaeran, altuera desberdinetako putzu batzuk osatzen ditu, haien artean konektatuta daudenak. Hortik igarotzen da Minas izeneko bidea.
Meategien historia
XVIII. mendean meategia Estatuko enpresarik handienetako bat izan zen. 600 langile baino gehiago izan zituen, baina 1753ko udarako 180 meatzari baino ez zituen. Meatzea XIX. mendearen hasieran itxi zen.
Buruntzuzingo meategiak
Buruntzunzineko meategien aztarnak Arritzaga errekaren eskuineko ertzean daude. Kobrezko zainak ustiatzen ziren galeria sakonen bidez.
Kobrezko meatzeak
Bide zaharrei jarraituz, azken 4.000 urteetako kobrezko meategien aztarna garrantzitsuak bisitatu ahal izango dituzu. Kobrearen ustiapenean Euskal Herriko leku garrantzitsuenetako bat izan da, eta leku nabarmena du Iberiar Penintsulako historiaurreko kobrezko meatzaritzaren testuinguruan.
Ustiategien aztarnak paisaian
Zulo artifizial ugari daude irekita lurzoruko kareharrian, bokaleetan, lurpeko galeriak irekitzearen ondoriozko hondakin-biltegietan, mineralak pilatzean, plataformetan, eraikinen hondakinetan, arrokan zizelkatutako bideetan…
Aireko kable bat Amezketaraino
Mineralak birrindu eta ibaiaren ondoan garbitzen ziren, gaur egun oraindik ere kontserbatzen diren garbiketa-guneetan. Ondoren, bagonetetan kargatu eta Amezketara garraiatzen ziren aireko kable bidez, meatzaritzako konpainiaren bulegoak eta langileen familiak zeuden tokira.