Aralarko Parke Naturala
Paisaiaren handitasunean txiki sentitzearen magia
Aralar mendilerroa, Gipuzkoa eta Nafarroa artean banatutako 10.000 hektarea baino gehiagoko azalera duen espazio naturala da. Altuerari, hedadurari, lurzoruaren erabilerei, balio natural eta kulturalei dagokienez, mendi eremu garrantzitsuenetako batean kokatzen da.
Sinbolo bat euskaldunontzat
Kareharrizko mendiak, ibaiak eta iturburuak, landaretza eta fauna aberatsa, mitoak eta kondairak Aralar Euskadiko mendi eta naturaren ikur nagusia da antzina-antzinatik.
Aberastasun geologikoa
Jurasikoan eta Kretazeoan sortu ziren kareharriek mendikate ikusgarria sortu dute, egitura, fosil, meategi eta Euskadiko glaziar bakarraren aztarna ugarirekin.
Edertasuna lurpean
Aralar belaki (esponja) bat bezalakoa da, ura lurpean sartu eta Pardelus bezalako iturburuetan ateratzen baita urte osoan. Aralarko barnealdea kobazulo, lurpeko ibai eta leizeen labirintoa da, 600 metroko sakoneraraino.
Pagadien artean
Aralar Parke Naturalaren azaleraren laurden bat pagoz estalita dago. Baina bertako basoak askotarikoak dira, paisaia ikusgarriak osatuz.
Artzaintzak bizirik dirauen lekua
Erdialdean larreak daude, latxa ardi-etxola garrantzitsu batek modu estentsiboan erabiltzen dituenak. Artzaintzaren erabilera milaka urtekoa da, eta horren froga da monumentu megalitikoen kontzentrazioa: trikuharriak, tumuluak, harrespilak eta menhirrak.
Aralarko hiru sarrerak, Tolosaldetik
Aralarko Parke Naturalak hiru sarrera deitu Tolosaldean: Amezketa, (San Martin ermitaren atsedenlekua), Abaltzisketa (Larraitz gaina) eta Tolosako Bedaio auzoa.
Aralarrera mendizale asko joaten da, aukera ugari eskaintzen dituelako, baina esan behar da, gailurretara igotzeko nolabaiteko praktika behar dela. Hemen puntu interesgarrienetako batzuk nabarmentzen ditugu.
Arritzaga, Euskadiko bailara glaziar bakarra da
Aralarko Arritzaga glaziar-haranak Euskadiko glaziar bakarraren aztarnak gordetzen ditu. Antzina, han, ia 1.000 metroko altueran, Buruntzunzineko meatze-ustiategiak kokatu ziren, gaur egun ere ikus daitezkeenak. Errekatxoak putzu natural batzuk osatzen ditu, altuera desberdinetan.
Gehiago ikusiTxindoki edo Larrunarri, mendirik mitikoena
Euskal Herriko gailurrik enblematikoenetako bat, Pequeño Cervino edo Cervino Vasco ezizenaz ere ezaguna, bere forma zorrotzagatik. 1.346 metroko altuera duen tontor arrokatsua da, eta bertatik bista bikainak daude. Larraitz gaina da ohiko abiapuntua.
Ausa Gaztelu, gaztelu baten aztarnak
Bere gailurrean zegoen Erdi Aroko gazteluaren izena hartzen du, Enirioko galtzada babesteko helburua zuena, Gipuzkoa eta Nafarroa. Oraindik 19 metroko diametroa duen esparru zirkularraren aztarnak daude gailurrean bertan, non garai batean jentil familia bat ere bizi zen. Atzean Txindoki duela irudia ikusgarria da.
Zarateko lepotik Nafarroarako panoramika
Balerdi mendiaren itzalean kokatua, Gipuzkoa eta Nafarroaren arteko lerro banatzailea da, eta bertatik Araitz bailararen ikuspegi liluragarria ikusten da. Haraino iristeko pagadi ederrak igaro behar dira, udako hilabeteetan hainbat artelan artistiko bertan erakusgarri ere egoten dira.
Aralarko beste mendi batzuk
Aralarren Tolosaldetik irits daitezkeen tontor gehiago daude: Ganboa – Aralarko mendirik garaiena –, Urreako Haitza, edo Malloako mendikatea: Artubitik Irumugarrietara.