Tolosaldea aspalditik egon da sagardoaren munduari lotuta. Sagardotegi asko zeuden Tolosaldean, eta autokontsumorako sagardoa egiten zen beste baserri askotan.
Tolosak horren erakusgarri ona ematen du. Izan ere, XX. mendearen hasieran 38 sagardotegi zeuden Alde Zaharrean: Aranbururena, Atodo, Begiristain, Ibiaga, Otegi, Usandizagarena…
Gaur egun mantentzen den bakarra Txaparro sagardotegia da, nahiz eta 1971tik itxita egon.
Tolosako Letxuga kalean dago, Garikano anaiena da eta jatorrizko itxura mantentzen du.
Sagardotegi horietako batzuk dolareak ziren eta beste batzuk sagardoa saltzen zuten. Haraino idiei esker iristen zen salgaia: sagarrak zakutan eta sagardoa upeletan.
Koadrilak eta langileak bazkarirako elkartzen ziren sagardoarekin, eta lokalez lokal ibiltzen ziren. Mahaikide bakoitzaren trago kopurua upelean bertan apuntatzen zen klarionaz. Bainurik ere ez zegoen, eta mihi gaiztoek diote bazegoela pixa egiten zuenik gainean.
Ohiturak aldatu egiten dira, eta orain gizarteratzeko lekua tabernak dira, sagardotegiak erabat mugiaraziz.
Bisita gidatu antzeztua
Sagardofest sagardo festaren baitan, bisita gidatuak egin dira historia hau ezagutzeko eta sagardotegi hauen antzinako kokalekuak ezagutzeko.
Azken edizioan bisita gidatu antzeztuaz gozatu genuen. Kuxkuxeroak, saltzaileak, alprojak eta parrokianoak pertsonifikatzen zituzten Intujai Teatroren eskutik, Tolosako kale sagardotegiei buruzko bitxikeriak, iruzkinak, kontakizunak eta bertsoak entzun genituen. Eta, nola ez, Tolosaldeko sagardoen dastatze batekin amaitu genuen ibilbidea.